W ramach tej inicjatywy wolontariusze wchodzą w rolę „lekarzy finansowych pierwszego kontaktu” i dbają o dobrostan finansowy Polek i Polaków. Mowa tu o "Przeglądzie Zdrowia Finansowego" - programie Fundacji na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego, którego charakter przybliżyli nam zarówno wolontariusze, jak i osoby zajmujące się organizacją programu oraz działalnościa Fundacji.
Na czym polega program „Przegląd Zdrowia Finansowego”?
Olga Opielińska, koordynatorka programu „Przegląd Zdrowia Finansowego”: Przegląd Zdrowia Finansowego to bezpłatny, ogólnodostępny program edukacyjny – wolontariacka inicjatywa EFPA Polska – Fundacji na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego. Celem programu jest dostarczenie uczestnikom rzetelnej wiedzy finansowej oraz praktycznych narzędzi, które pomogą im przygotować realny budżet domowy, wyznaczyć cele finansowe na przyszłość i stworzyć własny plan finansowy. Niski poziom edukacji finansowej Polaków to temat, który coraz częściej pojawia się w debacie publicznej. Wyniki Raportu Zdrowia Finansowego 2024 pokazały, że 60% Polaków nie czuje się dziś finansowo bezpiecznie i martwi się o swoje finanse, a 72% widzi potrzebę zdobycia większej wiedzy i umiejętności w zarządzaniu swoimi finansami. Bardzo ważne są dobre nawyki dbania o nasze pieniądze. Sercem tego programu są Certyfikowani Doradcy EFPA Polska – profesjonaliści, którzy na co dzień pracują w największych instytucjach finansowych w Polsce. Do programu przystąpili jako wolontariusze, którzy podczas bezpłatnej, 60-minutowej konsultacji online w przystępny sposób dzielą się z każdą zainteresowaną osobą swoją wiedzą z zakresu edukacji finansowej .
Skąd wziął się pomysł na taki projekt?
Mariola Szymańska, Prezeska Zarządu EFPA Polska: Jako EFPA od ponad 15 lat staramy się upowszechniać dostęp do profesjonalnej usługi doradztwa finansowego. Chcemy, aby Polki i Polacy czuli się zdrowo finansowo. To oznacza, że kontrolujemy swoje finanse, mamy swobodę decyzji finansowych i możemy realizować swoje życiowe cele dzięki dobrze zaplanowanym finansom. Od zeszłego roku Certyfikowani Doradcy Finansowi EFPA postanowili zaprosić ludzi do wyjątkowego programu, w którym wolontariacko dzielą się swoją ekspertyzą, pomagając wejść na ścieżkę zdrowia finansowego. Jak dobrze wiemy – warto mieć dobrego trenera i program ćwiczeń. To dajemy od nas, Społeczności EFPA Polska. Jednak pamiętajmy, że trening sam się nie zrobi – wymaga systematyczności, dyscypliny i wytrwałości. Trenerzy zdrowia finansowego z EFPA Polska czekają, aby Was wspierać.
Barbara Stęchły, Wiceprezeska Zarządu EFPA Polska: WHO [eng. World Health Organization - Światowa Organizacja Zdrowia] definiuje dobrostan jako dobrostan fizyczny (zdrowie fizyczne), psychiczny oraz społeczny (relacyjny). Od kilku lat uznaje się również czwarty obszar – dobrostan finansowy, który jest istotnym elementem holistycznego podejścia do jakości życia. Odpowiednia edukacja i świadomość finansowa pozwalają nam lepiej zarządzać codziennością i przyszłością, a tym samym cieszyć się życiem. Dlatego właśnie misja EFPA Polska, którą realizujemy wspólnie z naszymi Certyfikowanymi Doradcami – wolontariuszami, jest tak ważna. Przekazujemy wiedzę finansową Polkom i Polakom, edukujemy i wspieramy rozwój zdrowych nawyków finansowych. W ten sposób realnie dbamy o ich dobrostan finansowy – zarówno wśród przedsiębiorców (ponad 2,7 mln w Polsce), jak i nauczycieli, z którymi chcemy rozwijać ogólnopolską sieć programu poprzez dzielenie się wiedzą.
Jak wyglądały początki programu?
Olga Opielińska: Program rozpoczęliśmy w czerwcu 2024 roku z grupą 50 wolontariuszy z całej Polski, w tym 12 z Warszawy. W trakcie trzymiesięcznej fazy pilotażowej „Friends & Family” testowaliśmy program w gronie „przyjaciół i znajomych”, aby na podstawie zebranych informacji zwrotnych lepiej dopasować go do potrzeb uczestników. We wrześniu ubiegłego roku oficjalnie wystartowaliśmy z programem dla wszystkich Polek i Polaków.
Od lewej: Olga Opielińska, Rafał Żelazko, Agnieszka Ostrowska
A jak Ty się znalazłaś w tym programie?
Olga Opielińska: Projekty społeczne są mi bardzo bliskie, dlatego z dużym zaangażowaniem włączam się w inicjatywy, w których nie tylko koordynuję działania, ale także działam jako wolontariuszka – m.in. w Fundacji Marka Kamińskiego. Do zespołu EFPA Polska dołączyłam w momencie, gdy program był już na etapie fazy pilotażowej. Przy tej okazji chciałabym wspomnieć pierwszą koordynatorkę programu – Katarzynę Turmińską, która wspólnie z Zarządem EFPA i gronem ekspertów tworzyła jego solidne fundamenty. Zanim objęłam funkcję koordynatorki, sama skorzystałam z konsultacji z wolontariuszem. To spotkanie zakończyłam refleksją: niezależnie od wysokości budżetu, jakim dysponujemy, zawsze możemy lepiej nim zarządzać – pod warunkiem, że wiemy, jak to robić i mamy do dyspozycji odpowiednie narzędzia. Dziś powszechnie mówi się o znaczeniu dobrostanu fizycznego i psychicznego – pora, by równie mocno promować dobrostan finansowy. Właśnie dlatego zdecydowałam się zaangażować w ten program.
To program, którego sercem są wolontariusze - jak zaczęła się Wasza przygoda z tym projektem?
Rafał Żelazko, wolontariusz Przeglądu Zdrowia Finansowego: Przez wiele lat pracy zawodowej – podobnie jak wszyscy tutaj – pracuję z klientami. Relacje, które z nimi buduję mają dla mnie ogromne znaczenie, bo za każdą z nich stoi drugi człowiek, któremu realnie pomagam. To więzi oparte na zaufaniu, rozwijające się w czasie i mające charakter długoterminowy. Jeśli zaś chodzi o to, dlaczego zdecydowałem się na wolontariat... Moja pierwsza styczność z taką formą zaangażowania miała miejsce przy Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy – wtedy zajmowałem się głównie kwestiami organizacyjnymi. Udział w Przeglądzie Zdrowia Finansowego jest dla mnie zupełnie nowym i bardzo wartościowym doświadczeniem. Przekonało mnie to, że w programie mamy gotowy scenariusz prowadzenia konsultacji – i on naprawdę działa. Momentem przełomowym była rozmowa z osobą, która zapisała się do nas po raz drugi. Okazało się, że zastosowała wskazówki z pierwszego spotkania, a potem podzieliła się nimi z rodziną i znajomymi. To utwierdziło mnie w przekonaniu, że to, co robimy, ma głęboki sens. Cieszy mnie, że możemy realnie wpływać na życie innych – zwłaszcza gdy widzimy, jak trwałe są te zmiany.
Agnieszka Ostrowska, wolontariuszka Przeglądu Zdrowia Finansowego: Od wielu lat angażuję się w wolontariat, działając w różnych obszarach. Moje pierwsze doświadczenie zdobyłam w czasie pandemii, kiedy pomagałam przy tworzeniu przyłbic dla medyków. Od lat aktywnie wspieram też Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, biorąc udział w jej corocznych finałach. W 2020 roku otrzymałam propozycję dołączenia do programu BAKCYL – Bankowcy dla Edukacji Finansowej Dzieci i Młodzieży, którą z radością przyjęłam. I tak już od prawie pięciu lat jestem częścią tej wspaniałej, prężnie rozwijającej się inicjatywy. Pracując z klientami bankowości prywatnej, dostrzegłam pewną istotną lukę na rynku finansowym. Zauważyłam, że nawet osoby zarządzające dużymi przedsiębiorstwami często mają braki w wiedzy z zakresu finansów osobistych. Co więcej, niektórymi sprawami nie chcą dzielić się ze swoimi księgowymi czy dyrektorami finansowymi. W efekcie wielu z nich, mimo wysokiej pozycji zawodowej, popełnia błędy finansowe korzystając z produktów, których działania nie do końca rozumieją. W odpowiedzi na tę potrzebę w 2023 roku zainicjowałam projekt „Środy Zdrowych Finansów”. W ramach tego przedsięwzięcia oferuję bezpłatne konsultacje z zakresu finansów osobistych. Moim celem jest umożliwienie ludziom spojrzenia na swoje finanse z szerszej perspektywy i zwiększenie ich świadomości w tym obszarze. Dlatego, kiedy powstał program Przegląd Zdrowia Finansowego, wiedziałam, że do niego dołączę. Po kilku przeprowadzonych konsultacjach widzę, że wiele osób boryka się z poważnymi problemami finansowymi, takimi jak zadłużenie, i niestety nie wiedzą od czego zacząć, by je rozwiązać. W takich sytuacjach my-wolontariusze-musimy wykazać się wysoką empatią i wrażliwością. Dużym wyzwaniem jest wspieranie ludzi w budowaniu ich nawyków – od ograniczania kompulsywnych wydatków po świadome oszczędzanie i planowanie przyszłości. Jestem głęboko przekonana, że edukacja finansowa stanowi klucz do dobrobytu całego społeczeństwa.
Anna Majchrzak
Anna Majchrzak, wolontariuszka Przeglądu Zdrowia Finansowego: Mimo że jeszcze nie mam doświadczenia w prowadzeniu konsultacji w ramach Przeglądu Zdrowia Finansowego, moja przygoda z wolontariatem zaczęła się w zeszłym roku – również dzięki EFPA Polska. Jestem Certyfikowanym Doradcą, co otworzyło mi drzwi do tego programu. Zgłosiłam się do projektu i przeszłam specjalne szkolenie przygotowujące mnie do roli wolontariuszki. Uważam, że Przegląd Zdrowia Finansowego to naprawdę ważna inicjatywa, szczególnie w kontekście edukacji społeczeństwa, bo poziom wiedzy finansowej w Polsce wciąż nie jest wystarczający. Cieszę się, że mogę być częścią tego programu i przekazywać wiedzę, która pozwoli innym zadbać o ich dobrostan finansowy. Podobnie jak Olga, wspieram Fundację Marka Kamińskiego, bo te tematy są mi bardzo bliskie. Wierzę, że dobrostan finansowy i psychiczny to dwa elementy, które są ze sobą silnie powiązane. Nasze samopoczucie wpływa na decyzje finansowe, a z kolei bezpieczeństwo finansowe ma ogromny wpływ na zdrowie psychiczne. Wolontariat daje mi dużą satysfakcję, motywuje do działania, rozwija kreatywność i zdolność do rozwiązywania problemów. Pomaganie innym sprawia, że świat staje się lepszy, a poczucie sensu, które daje wolontariat, jest naprawdę ważne. To buduje mosty między ludźmi i wzmacnia więzi – szczególnie gdy pomagamy w obszarze zarządzania finansami, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Dariusz Komejko, wolontariusz Przeglądu Zdrowia Finansowego: Jak trafiłem do programu? To bardzo proste. Doradztwem finansowym zajmuję się zawodowo, więc naturalnie przyłączyłem się do programu jako wolontariusz, by zrobić coś więcej. Moje doświadczenie w pracy z klientami oraz zainteresowanie edukacją finansową pozwoliły mi dostrzec potrzebę realnego wsparcia innych w zarządzaniu ich finansami. Podczas konsultacji w ramach Przeglądu Zdrowia Finansowego widzę, jak ludzie otwierają się na temat finansów, zyskują większą świadomość i zmieniają swoje podejście do zarządzania pieniędzmi. To daje ogromną satysfakcję. Dwa lata temu zostałem zaproszony do projektu EFPA Europe Think Tank w Paryżu, gdzie w gronie doradców z różnych krajów członkowskich EFPA Europe omawialiśmy wpływ kryzysów gospodarczych i trudnych sytuacji na stan psychiczny inwestorów i społeczeństwa. Zastanawialiśmy się, jak radzić sobie z napięciami geopolitycznymi, finansowymi i niepewnością. W trakcie tych rozmów zauważyłem, że odpoczynek i zaangażowanie się w inne aktywności poza pracą pomagają lepiej zrozumieć finanse i spojrzeć na nie z szerszej perspektywy. Co więcej, gdy uważnie przyjrzymy się inwestorowi, widzimy nie tylko jego samego, ale też jego rodzinę, dzieci, bliskich. W moim myśleniu zaczęło się pojawiać przekonanie, że warto patrzeć na osobę edukowaną szerzej – jako na część danej społeczności, pokolenia czy rodziny. To właśnie dlatego zgłosiłem się do programu Przegląd Zdrowia Finansowego – aby rozwiązywać te problemy, które wtedy zauważyłem.
Dariusz Komejko
Czy są jakieś najczęstsze problemy lub zagadnienia, które pojawiają się podczas konsultacji Przeglądu Zdrowia Finansowego?
Dariusz Komejko: Są dwa główne tematy, które szczególnie zapadły mi w pamięć. Pierwszy dotyczy młodych ludzi, zwłaszcza tuż po studiach. Często powtarza się pytanie: „Jak przestać wydawać pieniądze?” oraz „Jak zacząć oszczędzać?”. Ponad 60–70% moich rozmów dotyczyło kompulsywnych zakupów i ich konsekwencji – braku pieniędzy na rachunki i codzienne wydatki. Równie ważne rozmowy o oszczędzaniu przeprowadziłem z dwiema kobietami z Ukrainy, które po rozstaniu z rodziną zaczęły samodzielnie budować swoją sytuację finansową w Polsce. Spłacały kredyty, zastanawiały się, czy i jak oszczędzać oraz próbowały zrozumieć jak działa system finansowy w naszym kraju. Niestety, dotychczas nie miały z kim porozmawiać o tych podstawowych, a przecież tak istotnych kwestiach. Podczas konsultacji w Przeglądzie Zdrowia Finansowego chcemy pokazać, że dbanie o dobrostan przypomina sytuację awaryjną w samolocie – najpierw zakładamy maskę tlenową sobie, dopiero potem pomagamy innym. Dlatego tak ważna jest rezerwa finansowa na wypadek turbulencji finansowych. Wolontariat sprawia, że otwieramy oczy i serce na innych i – tak jak powiedziała Agnieszka – pozwala nam to ujrzeć szerszą perspektywę.
Pojawił się wątek ludzi młodych. Do kogo chcecie dotrzeć z tym programem?
Barbara Stęchły: Przegląd Zdrowia Finansowego kierujemy do dorosłych Polek i Polaków, czyli ponad 30,6 mln osób w naszym kraju. Wśród nich znajduje się ponad 15 mln pracowników, do których chcemy docierać również dzięki strategicznej współpracy z firmami i pracodawcami. Oferujemy im wyjątkowy benefit: dostęp do wiedzy finansowej, która może realnie wspierać pracowników, oferując im bezpłatne konsultacje w ramach Przeglądu Zdrowia Finansowego. Potencjał skalowania Programu Zdrowia Finansowego jest ogromny. Zapraszamy do współpracy wszystkie firmy, organizacje i osoby prywatne, które tak jak my wierzą, że zdrowie finansowe obywateli to ważny fundament silnego społeczeństwa. Bo tylko dzięki bliskiej, mądrej współpracy możemy skutecznie zwiększać wiedzę finansową w Polsce.
Jak wygląda sposób łączenia osób z wolontariuszami?
Olga Opielińska: Konsultacje odbywają się online, a dobór jest losowy. Cały proces rozpoczyna się od wejścia na stronę www.zdrowiefinansowe.com i wykonania przez uczestnika Ankiety Dobrostanu Finansowego z 12 pytaniami. Ankieta ta pozwala ocenić jak uczestnik postrzega swój poziom zdrowia finansowego. Następnie uczestnik wybiera termin i godzinę spotkania online, w której dostępny jest wolontariusz. Ostatni krok to indywidualna konsultacja, która odbywa się zgodnie ze scenariuszem, w dostosowaniu do potrzeb indywidualnego uczestnika. Rezerwacja terminu przebiega podobnie jak umawianie wizyty u lekarza. Z resztą my mówimy, że ten program to taka „przychodnia zdrowia finansowego” z wolontariuszami jako „lekarzami finansowymi pierwszego kontaktu”.
Czy wolontariusze pochodzą z całej Polski?
Olga Opielińska: Tak, mamy około 60 wolontariuszy z 19 miast.
I to jest stała grupa?
Olga Opielińska: Mam grupę wolontariuszy, na których zawsze mogę liczyć. Bardzo doceniam ich za zaangażowanie, z jakim podchodzą do każdej konsultacji. Poza tym nasza społeczność wolontariacka wciąż się rozrasta. Właśnie pod koniec kwietnia prowadziliśmy szkolenie dla kolejnych Certyfikowanych Doradców EFPA Polska, którzy już wkrótce wejdą w rolę wolontariusza - lekarza finansowego pierwszego kontaktu.
A czy Wy, jako wolontariusze, czujecie, że te rozmowy z uczestnikami wpływają na Wasze podejście do własnych finansów? Czego się nauczyliście?
Rafał Żelazko: Z mojej perspektywy, jako doradcy finansowego, kontakt z osobami będącymi na początku swojej drogi finansowej daje mi świeże spojrzenie. Często wydaje nam się, że wszyscy posiadają podstawową wiedzę z zakresu finansów, ale dopiero rozmowy z uczestnikami uświadamiają nam, jak bardzo brakuje tych fundamentów do budowania bezpieczeństwa finansowego. Przykładem może być kompulsywne wydawanie pieniędzy – problem, który dotyczy wielu osób. Sam staram się być bardziej świadomy swoich wydatków, zwłaszcza że w dzisiejszym świecie wszystko jest na wyciągnięcie ręki. W życiu rodzinnym również promuję tę ideę wśród dzieci – zanim wydamy pieniądze, dobrze jest trzy razy się nad tym zastanowić.
Pojawiły się w Waszych wypowiedziach nawiązania do historii, które ewidentnie zrobiły na Was wrażenie. Czy są jeszcze jakieś sytuacje, które zapadły Wam w pamięć?
Agnieszka Ostrowska: Tak, miałam taką sytuację. Jedna z uczestniczek, która zgłosiła się na konsultację, zmagała się z poważnymi problemami finansowymi spowodowanymi przez jej partnera. Była to trudna rozmowa, wymagająca ode mnie dużej delikatności, empatii i otwartości, aby uczestniczka mogła wynieść z konsultacji coś naprawdę wartościowego dla siebie.
Czy są jakieś limity, na przykład, ile razy można przyjść na konsultacje? Czy przewidujecie możliwość kolejnych spotkań?
Agnieszka Ostrowska: W ramach Przeglądu Zdrowia Finansowego uczestnicy mogą skorzystać z jednorazowej konsultacji online, jednak już teraz widzimy, że jedna godzina to często za mało. Podczas ostatniego spotkania roboczego wolontariuszy rozważaliśmy możliwość opracowania scenariuszy rozmów dla osób, które do nas wracają. Chcielibyśmy ponownie spotkać się z tymi uczestnikami, aby sprawdzić, czy udało im się przełożyć zdobytą wiedzę na praktykę i czy skorzystali z otrzymanych narzędzi. To dla nas niezwykle cenne, ponieważ pozwala kontynuować wspólną pracę nad osiągnięciem dobrostanu finansowego.
Olga Opielińska: Faktycznie, scenariusz jest przygotowany na jednorazową konsultację. Widzimy jednak, że uczestnicy wracają – co nas bardzo cieszy i dowodzi, że taka forma praktycznej edukacji finansowej jest skuteczna i potrzebna. To dla nas impuls, aby się dalej rozwijać i dopasowywać do potrzeb uczestników. Dodam jeszcze, że po konsultacji każdy uczestnik otrzymuje narzędzia do samodzielnej pracy nad swoim planem finansowym, budżetem i celami finansowymi. Te narzędzia pomagają im samodzielnie przyjrzeć się swojemu domowemu budżetowi i podjąć pierwsze kroki do przejęcia kontroli nad swoimi finansami.
To fantastyczne, że uczestnicy mogą tak naprawdę wyjść ze spotkania z materiałami, po które mogą w każdej chwili sięgnąć. W kwestii spotkań - jest to bardzo wartościowe, że na bieżąco myślicie i rozmawiacie o tym, jak rozwijać proces przemyśleliście cały proces, a analogia do przychodni finansowej jest naprawdę trafiona.
Olga Opielińska: Tak, to taka "przychodnia finansowa" – otwarta dla każdego. Zapraszamy na naszą stronę internetową. Być może spotkacie się na Konsultacji z Agnieszką, Anią, Darkiem lub Rafałem.
O EFPA: EFPA Europe (European Financial Planning Association) to wiodące stowarzyszenie zawodowe doradców i planistów finansowych w Europie. EFPA Polska, będąc częścią tej europejskiej organizacji, certyfikuje doradców finansowych oraz wspiera ich stały rozwój zawodowy. Zaufało nam już prawie 1900 doradców finansowych w Polsce. Naszą misją jest wprowadzenie nowej jakości w doradztwie finansowym w Polsce, opartej na etyce, profesjonalizmie i przejrzystości.
Wolontariusze:
- Anna Majchrzak - Dyrektor ds. Inwestycji w F-Trust iWealth / Certyfikat EFA
- Dariusz Komejko - Dyrektor ds. Inwestycji klientów w Dom Inwestycyjny Xelion / Certyfikat EFA
- Agnieszka Ostrowska - Dyrektor ds. Inwestycji w F-Trust iWealth / Certyfikat EFPA EFA
- Rafał Żelazko - Wicedyrektor ds. planowania majątku i sukcesji w mBank S.A / Certyfikat EFA i ESG
Rozmowa: Julia Różańska
Zdjęcia oraz grafiki dostarczone przez rozmówców