Lubisz spokój, porządek i fascynują Cię historie ukryte w różnorodnych archiwalnych materiałach? Wolontariat w archiwach to wyjątkowa szansa, by nie tylko zagłębić się w przeszłość, ale też zdobyć cenne doświadczenie i stać się częścią ważnej misji – zachowania dziedzictwa kulturowego. Sprawdź, jak wygląda taki wolontariat, gdzie można go zrealizować i dlaczego warto spróbować swoich sił w archiwach.
Jakie zadania czekają na wolontariuszki i wolontariuszy w archiwach?
Codzienne zadania wolontariuszek i wolontariuszy zależą w dużej mierze od konkretnej instytucji i jej zasobów, jednak można wymienić kilka głównych obszarów działalności w archiwach. Jednym z podstawowych zadań jest katalogowanie dokumentów i zbiorów, czyli porządkowanie materiałów oraz wprowadzanie informacji do systemów archiwalnych. Wolontariuszki i wolontariusze uczestniczą w opisywaniu dokumentów, książek, fotografii, map, a nawet nagrań, co ułatwia późniejsze ich odnalezienie i wykorzystanie przez badaczy czy pracowników danej instytucji. Drugim ważnym obszarem jest porządkowanie zbiorów. W archiwach dużą rolę pełni właściwe przechowywanie materiałów, aby zapobiegać ich zniszczeniu. Wolontariuszki i wolontariusze pomagają segregować dokumenty, zabezpieczać je w odpowiednich opakowaniach, etykietować oraz dbać o warunki przechowywania, na przykład chroniąc przed światłem, wilgocią czy uszkodzeniami mechanicznymi.
Wolontariuszki i wolontariusze zaangażowani są również w proces digitalizacji zbiorów, czyli skanowania zasobów archiwum w celu ich ochrony oraz udostępniania w formie cyfrowej. Dzięki temu oryginały są mniej narażone na zniszczenie, a zainteresowane osoby mogą zapoznać się z nimi zdalnie. W niektórych instytucjach wolontariusze mogą też uczestniczyć w podstawowych pracach konserwatorskich, ucząc się, jak prawidłowo obchodzić się ze starymi, delikatnymi materiałami i zabezpieczać je przed dalszym niszczeniem.
Wolontariuszki i wolontariusze często wspierają także działania związane z organizacją wystaw i wydarzeń edukacyjnych. Mogą pomagać w przygotowaniu ekspozycji, opisywaniu eksponatów, a nawet w oprowadzaniu gości, dzieląc się zdobytą podczas archiwizacji wiedzą i własną pasją do historii. Podczas pracy nad archiwami, wolontariuszki i wolontariusze mają okazję dogłębnie poznawać historię, często odkrywając nieznane wcześniej wątki, ciekawostki czy osobiste historie. Zakres działań wolontariackich zależy od specyfiki danej instytucji oraz jej bieżących potrzeb, ale także od indywidualnych ustaleń z wolontariuszką czy wolontariuszem. Wiele instytucji stara się uwzględniać zainteresowania, predyspozycje i doświadczenie osoby chętnej do współpracy, dzięki czemu wolontariat staje się nie tylko formą wsparcia, ale również szansą na rozwój osobisty i zawodowy - tak jest na przykład w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, o którym przeczytasz w dalszej części tego artykułu.
Czy wolontariat w archiwum jest dla Ciebie?
Wolontariat w archiwum to propozycja dla osób, które cenią sobie pracę w spokojnym i uporządkowanym środowisku, a jednocześnie chcą mieć realny wpływ na ochronę dziedzictwa kulturowego. Wolontariat w archiwach wymaga sporej dozy cierpliwości i skrupulatności. Wolontariuszki i wolontariusze często zajmują się porządkowaniem dokumentów, opisywaniem zbiorów czy ich digitalizacją. To zajęcia, które najlepiej sprawdzą się u osób ceniących porządek i precyzję. Jeśli lubisz spokojną, nieco detektywistyczną pracę z dokumentami i interesujesz się historią – archiwum może być miejscem dla Ciebie.
Wolontariat w archiwum może się także okazać atrakcyjnym punktem w CV. Dla studentów i absolwentów kierunków takich jak historia, historia sztuki, archiwistyka, etnologia, antropologia kulturowa, kulturoznawstwo czy informatyka (szczególnie w kontekście digitalizacji zbiorów) to doskonały sposób na zdobycie pierwszego doświadczenia w zawodzie. Praca z dokumentami uczy nie tylko obsługi narzędzi archiwalnych, ale też systematyczności, samodzielności i odpowiedzialności.
Wolontariat to także szansa na nawiązanie znajomości z ludźmi, którzy podobnie jak Ty, interesują się historią, sztuką i ochroną dziedzictwa kulturowego. Często to także okazja do wzięcia udziału w ciekawych projektach, warsztatach czy wydarzeniach edukacyjnych i kulturowych. Dla przyszłych wolontariuszek i wolontariuszy dużą wartością może być również możliwość poznania instytucji kultury od kulis. Zobaczenia, jak wygląda ich codzienne funkcjonowanie i praca w przestrzeniach niedostępnych dla odwiedzających.
Gdzie znajdziesz ofertę wolontariatu w archiwum?
Wolontariat w archiwach najczęściej spotykany jest w instytucjach kultury, takich jak muzea i teatry, które posiadają własne zbiory dokumentujące swoją historię, działalność i twórczość. Warto skontaktować się bezpośrednio z instytucją, która nas interesuje i zapytać, czy w danym momencie poszukują wolontariuszek i wolontariuszy do prac archiwalnych. Wiele placówek prowadzi takie działania cyklicznie lub projektowo, dlatego dobrze jest śledzić ich strony internetowe i media społecznościowe.
Dodatkowo, oferty wolontariatu w archiwach i instytucjach kultury regularnie pojawiają się na naszym Portalu. Aby znaleźć interesujące Cię propozycje, wejdź na stronę główną ochotnicy.waw.pl, a następnie po lewej stronie skorzystaj z filtra ofert wolontariatu, zaznaczając kategorię "Kultura" lub "Edukacja". Dzięki temu szybko wyświetlą się dostępne oferty związane z działalnością kulturalną i edukacyjną, które możesz przeglądać i dokonać bezpośredniego zgłoszenia.
Dzień Otwarty Wolontariatu w Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej
25 czerwca w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie odbył się Dzień Otwarty Wolontariatu w Archiwach Artystek i Artystów – spotkanie dla wszystkich, którzy chcieliby zaangażować się w działalność muzeum „od zaplecza”. Wydarzenie przyciągnęło liczne grono osób zainteresowanych wolontariatem – zarówno tych, które mają już doświadczenie w działaniach na rzecz MSN, jak i zupełnie nowych uczestników, których przyciągnęła pasja do sztuki, historii lub kierunki studiów związane z szeroko pojętą kulturą.
Spotkanie rozpoczęła Dominika Jagiełło, koordynatorka wolontariatu w MSN, która przywitała uczestników i przedstawiła ideę wydarzenia. Towarzyszył jej Robert Jarosz - kierownik zespołu Archiwów, który wprowadził uczestniczki i uczestników w temat pracy archiwalnej. Od samego początku panowała ciepła, otwarta atmosfera – każda osoba miała możliwość się przedstawić i opowiedzieć o swoich zainteresowaniach. To pozwoliło prowadzącym lepiej zrozumieć potrzeby i motywacje obecnych osób, a także zaproponować im potencjalne zadania archiwalne odpowiadające ich pasjom i umiejętnościom.
W dalszej części spotkania pracownik archiwum z ogromnym zaangażowaniem dzielił się ciekawostkami i opowiadał o realiach pracy archiwisty w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Uczestniczki i uczestnicy mogli usłyszeć o różnorodnych materiałach, jakie trafiają do archiwum – od dokumentacji wystaw, przez plakaty, zdjęcia i katalogi, po nagrania audio i wideo. 
Okazało się, że wolontariat w archiwach MSN to oferta bardzo zróżnicowana – obejmuje m.in. porządkowanie i opisywanie zbiorów, digitalizację materiałów, pracę z dokumentacją fotograficzną czy wsparcie przy tworzeniu wystaw. Co ważne, wolontariusze i wolontariuszki mają realny wpływ na to, jak wygląda ich udział – mogą wskazać, jakie obszary ich interesują, a także określić preferowane dni i godziny współpracy. Muzeum oferuje elastyczne bloki czasowe, dzięki czemu każdy, niezależnie od dostępności, może znaleźć dla siebie odpowiedni termin.
Spotkanie wzbogaciły wystąpienia zaproszonych gości. Julia Majewska prowadząca prace nad Archiwum Neonów opowiedziała o swojej przygodzie z wolontariatem i możliwościach zaangażowania się w działania tej instytucji. Z kolei Maciek Harland, długoletni wolontariusz MSN, podzielił się swoim doświadczeniem, opowiadając o konkretnych zbiorach, które zarchiwizował, a także o swojej obecnej roli jako przewodnika oprowadzającego gości po wystawach. Przybliżył też uczestniczkom i uczestnikom bieżące potrzeby archiwum – wskazując, jakie kolekcje czekają obecnie na opracowanie. Oboje, kiedyś wolontariusze, teraz pracownicy i współpracownicy Muzeum.
Na zakończenie wszyscy uczestnicy i uczestniczki mieli okazję zejść do archiwum – przestrzeni niedostępnej na co dzień dla zwiedzających. Tam, wśród regałów pełnych dokumentów, katalogów, zdjęć i pudełek z materiałami, mogli na własne oczy zobaczyć, jak wygląda codzienna praca archiwisty oraz jak wielką rolę w tym procesie odgrywają wolontariuszki i wolontariusze.
Nie bez powodu mówi się, że w MSN wolontariuszki i wolontariusze współtworzą muzeum. To zgodne z ideą otwartej kultury, którą instytucja realizuje na wielu poziomach. Wiele zasobów archiwalnych nie miałoby dziś takiej wartości, gdyby nie zaangażowanie osób, które poświęciły swój czas i wiedzę, by je uporządkować, opisać i udostępnić szerszej publiczności.
Jeśli po przeczytaniu poczułeś/aś, że wolontariat w w Archiwach Muzeum Sztuki Nowoczesnej to coś, co mogłoby Cię zainteresować – napisz do koordynatorki wolontariatu na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.. Na pewno znajdziesz przestrzeń do działania i wsparcie w rozwijaniu swoich zainteresowań!
Aby dowiedzieć się więcej o Archiwach Muzeum Sztuki Nowoczesnej i zapoznać się z ich zasobami, odwiedź stronę internetową muzeum i zajrzyj do zakładki Archiwa.
Zdjęcia wykonane podczas wizyty na Dniu Otwartym Wolontariatu w Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej.